Ný hreyfing á traustum grunni

Bindindissamtökin IOGT á Íslandi er ný hreyfing á traustum grunni og er upprunnin á Akureyri 10. janúar 1884. Meginviðfangsefni samtakanna er forvarnastarf, en auk þess skipa mannúðar-, friðar- og menningarmál og umhverfisvernd veigamikinn sess í stefnu þeirra og starfi.

Félagar IOGT eru kjarninn í samtökunum og á þeim byggist starfið hverju sinni. Innan samtakanna starfa stúkur, eins og deildir og félög innan samtakanna eru kölluð, og litlir hópar um ákveðin viðfangsefni. Nýir félagar geta gengið til liðs við starfandi deildir, gerst beinir félagar að samtökunum án þess að vera félagar í ákveðinni deild, eða stofnað nýja deild og valið sér eitt eða fleiri verkefni til að vinna að.

IOGT er öllum opið.

Eina skilyrði fyrir félagsaðild er yfirlýsing um að neyta hvorki áfengis né annarra vímuefna.

Aðsetur og félagsaðstaða IOGT er í Hverafold 1-3, Grafarvogi, 112 Reykjavík

Lög Bindindissamtakanna IOGT á Íslandi Samþykkt á landsþingi Bindindissamtakanna IOGT á Íslandi 9. maí 2023.

1. grein Almennar reglur

1-1 Heiti og heimili Bindindissamtökin IOGT á Íslandi eru hluti alþjóðahreyfingarinnar, Movendi International. IOGT á Íslandi vinnur að almannaheill án hagnaðarsjónarmiða – félag til almannaheilla. Heimili og varnarþing er í Reykjavík. Samtökin starfa samkvæmt lögum nr. 110/2021 um félög til almannaheilla. Stjórn og starfsfólk starfar á grundvelli siðareglna Almannaheilla, samtaka þriðja geirans.

1-2 Markmið Bindindissamtökin IOGT á Íslandi skulu í starfi sínu vinna fylgi hugmyndum Movendi um bindindi, bræðralag og frið eins og þeim er lýst í alþjóðlegum grundvallarreglum Movendi. Markmið IOGT á Íslandi er að fólk um allan heim njóti frelsis og tilgangsríks lífs. Bindindissamtökin IOGT á Íslandi vilja… -Vinna fylgi lífsháttum án vímuefna – og stefnu stjórnvalda sem miðar að því að takmarka neyslu áfengis og annarra vímuefna og minnka skaðann sem fylgir henni. -Vinna að því að auka þá virðingu sem fólk ber hvert fyrir öðru án tillits til kynþátta, kyns, trúar- og stjórnmálalegra skoðana. – Leggja sitt af mörkum ásamt Movendi í öðrum löndum til að draga úr fjárhags- og félagslegum mun milli fólks. -Taka þátt í friðarstarfi innanlands og styrkja slíkt starf í heiminum með félögum Movendi í öðrum löndum. -Taka þátt í baráttu fyrir verndun umhverfisins. -Leggja lið raunhæfum aðgerðum og félagslegri þjónustu til að tryggja mannsæmandi líf fyrir fórnarlömb áfengis og annarra vímuefna ásamt fjölskyldum þeirra.

1-3 Fjármögnun IOGT á Íslandi fjármagnar sitt starf með sjálfsaflafé, árgjaldi félaga, styrkjum frá einstaklingum, fyrirtækjum, stofnunum og stjórnvöldum eða þjónustusamninga, þó ekki frá aðilum sem tengjast áfengis- eða vímuefnaiðnaðinum. Tekjum samtakanna skal varið til verkefna sem aðalfundur og stjórn ákveða og eru í samræmi við markmið IOGT samanber grein 1-2.

1-4 Félagsaðild Til þess að geta orðið félagi í Bindindissamtökunum IOGT á Íslandi verður umsækjandi að vera orðinn 14 ára og staðfesta IOGT-heitið. Félagar geta menn orðið með því að ganga í deildir IOGT eða að gerast félagar hreyfingarinnar án aðildar að deild. Allir félagar skulu fá félagsskírteini. Allir félagar í IOGT, sem starfa vilja í deild, teljast vera í IOGT-deild þar sem þeir eru búsettir sé hún starfandi og geta tekið þátt í starfi IOGT í því sveitarfélagi enda þótt þeir séu félagar í deild í öðru sveitarfélagi eða séu félagar starfsgreinadeildar. Félagi þarf að hafa starfað í sex mánuði til þess að geta orðið stjórnarmaður í landsstjórn, umdæmisstjórn eða stjórn deildar. Þessi regla gildir ekki við stofnun deilda. Allir félagar í IOGT, Barnahreyfingu IOGT og Núll prósent hreyfingunni geta komið á fundi í IOGT. Í sérstökum tilvikum má ákveða að einungis félagar IOGT geti verið viðstaddir afgreiðslu máls. Við afgreiðslu mála hafa aðeins félagar deilda atkvæðisrétt.

1-5 IOGT-heitið IOGT-heitið hljóðar þannig: „Ég heiti því að sem félagi IOGT mun ég ekki neyta áfengis eða annarra vímuefna eða stuðla að því að aðrir noti slík efni. Ég skal vinna gegn notkun vímuefna í samfélaginu. Ég heiti einnig að vinna að því að koma á bræðralagi allra manna til að skapa varanlegan frið og betri heim.“ Ef félagi IOGT óskar þess getur hann gengið í stúku með siðareglum.

1-6 Úrsögn úr samtökunum Félagsmaður á rétt á því hvenær sem er að segja sig úr IOGT á Íslandi með því að tilkynna úrsögn skriflega til landstjórnar IOGT á Íslandi.

1-7 Brot á lögunum Félaga, sem brýtur gegn lögum IOGT eða kemur þannig fram að líklegt sé að skaði hagsmuni IOGT, má, eftir að málið hefur verið rannsakað, setja á aukaskrá eða víkja úr félaginu, ef það er samþykkt með 4/5 atkvæða í fullskipaðri stjórn deildar félagans eða landsstjórnar. Félaginn getur krafist þess að fá að gefa skýringar og leiða vitni. Félagi, sem hefur rofið heit um bindindi á áfengi og önnur vímuefni, getur endurnýjað heit sitt. Að öðrum kosti verður honum vikið úr félaginu. Inna skal hann eftir hvort hann óski að endurnýja heitið. Ef hann vill það verður hann að undirrita beiðni um endurnýjun og taka fram að hann viðurkenni að vera áfram bundinn af IOGT-heitinu. Stjórn IOGT-deildarinnar greiðir atkvæði um hvort við beiðninni skuli orðið og ræður einfaldur meirihluti. Ákvörðunin skal kynnt í deildinni. Ákvörðuninni má áfrýja til landsstjórnar.

2. grein Ákvörðunarvald og stjórnir IOGT á Íslandi

2-1 Landsþing Landsþing hefur æðsta vald í málefnum IOGT á Íslandi. Það skal haldið árlega á þeim stað sem landsstjórnin ákveður. Stað fyrir landsþing skal ákveða með a.m.k. 3. mánaða fyrirvara. Skal hann að jafnaði haldinn fyrir 15. maí ár hvert. Senda skal út fundarboð í tölvupósti til aðildarfélaga eða með öðrum tryggum hætti með minnst fjögurra vikna fyrirvara. Í aðalfundarboði skal kynna dagskrá, fundartíma og fundarstað. Aðalfundurinn telst lögmætur ef löglega er til hans boðað. Aukalandsþing skal halda þegar landsþing, landsstjórn eða meirihluti fulltrúa síðasta landsþings óskar þess.

2-2 Fulltrúar Hver deild á rétt á að kjósa einn fulltrúa á landsþing, enda hafi hún að lágmarki þrjá félaga. Hún öðlast rétt til annars fulltrúa fyrir tíunda félagann og einn fyrir hverja fimm félaga umfram það. – Fari fjöldi félaga í samtökunum, samkvæmt miðlægri félagaskrá, yfir 500 skal kjósa einn fulltrúa fyrir hverja tuttugu félaga eða brot úr tveimur tugum. Kjósa skal jafnmarga varafulltrúa og aðalfulltrúa. Fulltrúaréttur til aukalandsþings er sá sami og til landsþinga.

2-3 Atkvæðis- og tillöguréttur Á landsþingi hafa fulltrúar einir atkvæðisrétt. Allir félagar í Bindindissamtökunum IOGT eiga rétt á að taka þátt í umræðum. Allar deildir og félagar eiga rétt á að leggja tillögur fyrir landsþingið. Tillögur, sem óskað er eftir að fjallað sé um á almennu landsþingi – nema þær sem landsstjórn og nefndir á hennar vegum leggja fram, eiga að vera komnar til landsstjórnar 4 vikum fyrir fundinn. Tillögurnar, ásamt tillögum landsstjórnar að efni fundarins, skal senda deildum a.m.k. 3 vikum fyrir fundinn. Tillögur um lagabreytingar skulu hafa borist landsstjórn með a.m.k. sex mánaða fyrirvara. Allar tillögur, sem lagðar eru fyrir landsþingið, skal fjalla um í nefnd eða landsstjórn nema landsþingið ákveði annað.

2-4 Lagabreytingar Lögum IOGT á Íslandi verður einungis breytt á landsþingi með a.m.k. 2/3 atkvæða. Hið sama á við um tillögur um að leggja samtökin niður. Bindindissamtökin IOGT á Íslandi eru eini löglegi arftaki Stórstúku Íslands IOGT, sem í voru undirstúkur, þingstúkur og umdæmisstúkur. Verði samtökin lögð niður eða því slitið skulu eignir þess og skjöl ganga til Movendi International.

2-5 Dagskrá aðalfundar Á dagskrá aðalfundar skulu vera:
1. Formaður eða staðgengill setur fund.
2. Kosning fundarstjóra og fundarritara.
3. Lögmæti fundar
4. Skýrsla stjórnar lögð fram og rædd.
5. Skýrsla um fjárhag samtakanna.
6. Umræður og afgreiðsla ársreiknings ásamt uppgjöf ábyrðar.
7. Lagabreytingar og aðrar tillögur.
8. Kosning formanns, þriggja aðalmanna í stjórn og þriggja varamanna.
9. Kosning tveggja félagskjörinna skoðunarmanna ársreiknings.
10. Ákvörðun um árgjald.
11. Önnur mál.

2-6 Félagsfundir Félagsfundi skal halda ef þriðjungur félagsfólks krefst þess skriflega eða stjórn telur þess þörf. Félagsfundi skal boða á sama hátt og aðalfundi en með minnst viku fyrirvara. Sérhver fundur félagsins er löglegur ef sannanlega er til hans boðað. Einungis er hægt að taka til formlegrar afgreiðslu/atkvæðagreiðslu mál sem tilgreind eru í fundarboði félagsfunda.

2-7 Ársreikningur og skoðunarmenn Reikningsár félagsins er almanaksárið. Stjórn skal sjá um að bókhald og ársreikningur séu í samræmi við lög um bókhald. Tveir skoðunarmenn ársreiknings skulu kosnir úr hópi félagsfólks á aðalfundi og kjörtímabil þeirra vera hið sama og stjórnar. Ársreikningur skal lagður fram undirritaður af stjórn og skoðunarmönnum ársreiknings á aðalfundi til samþykktar.

2-8 Landsstjórn og framkvæmdaráð Landsþingið kýs sjö manna landsstjórn: Formann sérstaklega, varaformann, ritara, gjaldkera og þrjá meðstjórnendur, þrjá í senn á hverjum aðalfundi svo ekki hverfi allir í einu úr stjórn. Landsþingið kýs auk þess þrjá varamenn sem koma inn í stjórnina eftir röð ef einn eða fleiri stjórnarmenn láta af störfum. Landsstjórn getur tekið ákvarðanir ef a.m.k. helmingur hennar er á fundi. Landsstjórn er heimilt að skipa framkvæmdaráð hið minnsta þriggja manna. Landsstjórnin stýrir starfi Bindindissamtakanna IOGT á Íslandi og er æðsta stjórn þeirra milli landsþinga. IOGT á Íslandi er skuldbundið af formanni og gjaldkera í sameiningu. Stjórnin ber ábyrgð á störfum samtakanna. Hún getur skipað sérstakar nefndir til að sinna tilteknum málefnum og getur ráðið starfsfólk eftir því sem fjárhagur leyfir. Stjórnarfundir skulu færðir til bókar og skal bókunin vera aðgengileg aðilum að samtökunum.

2-9 Ritun firma Stjórn ber ábyrgð á starfsemi og rekstri félagsins og ritar firma þess. Stjórn er heimilt að ráða framkvæmdastjóra og getur þá veitt honum heimild til þess að rita firma þess. Framkvæmdastjóri annast daglegan rekstur félagsins í samræmi við stefnu félagsins og fyrirmæli stjórnar og kemur fram fyrir hönd félagsins í umboði stjórnar. Daglegur rekstur tekur ekki til ráðstafana sem eru óvenjulegar eða mikilsháttar.

2-10 Nefndir og önnur trúnaðarstörf Landsþing IOGT á Íslandi kýs þriggja manna fjármálanefnd og fjölmiðlanefnd. Kosin er þriggja manna kjörnefnd en hlutverk hennar er að tryggja að í hvert laust sæti í stjórn sé a.m.k. einn frambjóðandi. Skal nefndin í störfum sínum og að fengnum tillögum aðildarfélaga leitast við að tryggja að jafnræði ríki milli aðildarfélaganna um setu í stjórn, að jafnrétti ríki milli kynja um stjórnarþátttöku, svo og að eðlileg endurnýjun stjórnarmanna eigi sér stað. Landsstjórnin skipar aðrar nefndir og sérstaka fulltrúa. Landsþingið eða landsstjórnin setur starfsreglur fyrir nefndir og menn í trúnaðarstörfum – eftir því sem nauðsynlegt þykir.

3. grein Deildir

3-1 Stofnun deildar Deildir í IOGT geta skipulagt starfsemi sína sem stúka eða IOGT-félag. Stofnun deildar skal tilkynnt landsstjórn á þann hátt sem hún ákveður. Landsstjórnin getur lagt deild niður ef hún starfar ekki í samræmi við lög IOGT. Deild skal lögð niður ef félagar hennar eru færri en þrír tvö almanaksár í röð. Ef deild heldur ekki fundi eða sendir ekki lögboðnar skýrslur í eitt ár getur landsstjórn samþykkt að leggja hana niður.

3-2 Að leggja niður deild Fjalla verður um og taka ákvörðun um tillögu um að leggja niður deild á auka-aðalfundi sem boðaður er með a.m.k. fjögurra vikna fyrivara með bréfi til allra félaganna. Tillaga um að leggja niður deild telst felld ef hún er ekki samþykkt með 2/3 hluta atkvæða. Landsstjórn skal skýrt frá tillögunni a.m.k. fjórum vikum áður en fjallað er um hana. Formaður hennar eða sá sem stjórnin tilnefnir á rétt á að mæta á aðalfundinn með umræðu- og tillögurétt. Á auka-aðalfundi, sem fjallar um að leggja niður deild, má ekki taka fyrir önnur mál. Á tillögu um að ganga úr IOGT skal líta á sem tillögu um að leggja deildina niður. Landsstjórnin getur heimilað að starf verði hafið að nýju í deild ef þrír IOGT-félagar, sem vilja verða félagar hennar, óska eftir því.

3-3 Embættismenn í stúku Á aðalfundi stúku, sem haldinn skal árlega, skulu kjörnir þessir embættismenn: Æðstitemplar, varatemplar, ritari, fræðslustjóri, gjaldkeri og kapelán. Ef fráfarandi æðstitemplar getur ekki tekið sæti fyrrum æðstatemplars, eða óskar eftir að taka það ekki, má kjósa annan í það embætti. Aðalfundur stúku getur ákveðið að einn maður fari með fleiri en eitt embætti. Það gildir þó ekki um embætti æðstatemplars, ritara og gjaldkera.. Á aðalfundi skulu kjörnir tveir skoðunarmenn reikninga og skulu þeir ekki vera í framkvæmdanefnd. Í framkvæmdanefnd skulu vera a.m.k. þrír félagar. Æðstitemplar, gjaldkeri og ritari eru sjálfkjörnir. Stúkan ákveður sjálf hvort þeir skulu vera fleiri. Stúkan getur einnig kosið, eða framkvæmdanefndin skipað, þessa embættismenn: Gæslumann barnastarfs, gæslumann ungmennastarfs, vörð og söngstjóra. Framkvæmdanefndin stýrir starfi stúkunnar milli funda, undirbýr mál sem fjalla skal um og vinnur þau verkefni sem stúkan felur henni. Framkvæmdanefndin er ákvörðunarhæf ef meirihluti hennar er á fundinum.

3-4 Stjórn IOGT-félags Aðalfundur félags velur stjórn sem a.m.k. skal skipuð formanni, ritara og gjaldkera. Stjórnin er ákvörðunarhæf ef meirihluti hennar er á fundinum.

3-5 Framlög Framlög til verkefna, sem ekki eru á vegum Bindindissamtakanna IOGT, skulu samanlagt ekki nema hærri upphæð en 50.000 kr. á ári (m.v. vísitölu í árslok 2015. Endurskoða skal upphæðina með tilliti til verðbreytinga). Landsstjórnin verður að veita samþykki sitt ef óskað er að veita hærri framlög en það.

3-6 Aðalfundur deilda Aðalfund deilda IOGT skal halda fyrir 1. mars og skal hann fjalla um t.a.m. skýrslu stjórnar, reikninga, starfsáætlun og tillögur. Þar skulu og fara fram kosningar. Aðalfundurinn skal boðaður með a.m.k. þriggja vikna fyrirvara. Ef aðalfundur er ekki haldinn á tilskildum tíma og stjórnin boðar ekki til hans eftir tilmæli frá formanni IOGT á Íslandi getur hann boðað til fundarins. Auka-aðalfund skal halda ef stjórnin ákveður það eða a.m.k. 2/3 félaga krefjast þess.

3-7 Eignir deilda sem lagðar eru niður Ef deild er lögð niður tekur landsstjórn IOGT við eignum hennar.

3-8 Fasteignir Engin deild getur orðið eigandi eða meðeigandi fasteignar, selt fasteign eða hluta hennar eða tekið á sig fjárhagslegar skuldbindingar umfram eignir, nema ákvörðun um kaup, sölu eða skuldbindingu hafi verið lögð fyrir landsstjórn til samþykktar og hefur hún endanlegan ákvörðunarrétt. Í þinglýstri yfirlýsingu um sérhverja fasteign í eigu deilda skal geta þess að landsstjórnin verði að samþykkja sölu hennar. Peningar, sem greiddir eru fyrir fasteign, skulu varðveittir og ávaxtaðir á þann hátt sem best er talið.

3-9 Skjöl Engin deild má farga skjölum eða öðru efni sem hefur sögulegt gildi.

3-10 Skýrslur Deild skal senda skýrslu um starf sitt til aðalskrifstofunnar á eyðublöðum sem til þess eru ætluð – fyrir 1. febrúar ár hvert.

4. grein Starfsgreinadeildir Landsstjórnin getur komið á fót deildum innan starfsgreina. Hún staðfestir reglur sem settar eru um starf þeirra. Deildir verða að starfa á þann hátt að samræmist lögum og reglum í IOGT.

5. grein Aðrar reglur

5-1 Árgjöld Félagar skulu greiða árgjald til landssambands IOGT og deilda – og skal því skipt til helminga milli þeirra. Upphæð árgjalds skal ákveðin á landsþingi. Nýir félagar greiða fullt árgjald ef þeir ganga í hreyfinguna fyrri hluta árs en hálft árgjald ef þeir ganga í hana síðari hluta árs. Þegar nýjar deildir eru stofnaðar fellur árgjaldið í heild til þeirra. Árgjöld skulu innheimt af aðalskrifstofu sem annast miðlæga félagaskrá hreyfingarinnar. Heimilt er að fela deildum innheimtu árgjalda ef þær óska þess. Félagar, sem ekki hafa greitt gjald sitt 1. júní á næsta ári eftir að það féll á, er hægt að setja á aukaskrá. Vilji deildin ekki fara þannig að er hún ábyrg fyrir gjaldinu. Ef árgjaldið hefur ekki verið greitt í lok næsta árs eftir að það féll á fer félaginn á aukaskrá. Skrifstofu IOGT ber að tilkynna deildunum hvaða félagar skulda árgjald. Landsstjórnin getur sett sérstakar reglur um árgjöld þeirra sem eru félagar bæði í Barnahreyfingu eða Ungmennahreyfingu IOGT – og IOGT á Íslandi.

5-2 Vanhæfni Vanhæfir félagar geta ekki tekið þátt í meðferð mála er falla undir grein 1-7. Hið sama gildir um þátttöku í umræðum og töku ákvarðana um mál sem varða framlög, kaup eða sölu fasteigna eða aðra fjárhagslega samninga milli félaga í IOGT og einstaklinga, fyrirtækja eða félaga utan IOGT. Félagar eru vanhæfir ef þeir eru kvæntir/giftir, í óvígðri sambúð með eða trúlofaðir, náskyldir eða á annan hátt í sérstöku sambandi við þann sem er aðili að málinu. Þeir eru einnig vanhæfir ef þeir eru í stjórn fyrirtækis eða félags sem aðild á að málinu. Vanhæfir félagar mega ekki sitja fundi þar sem fjallað er um málið. Ef deild getur ekki tekið ákvörðun vegna vanhæfni skal stjórn landssambandsins fá málið til meðferðar.

5-3 Fundir og leiga húsnæðis Deild er ekki heimilt að leyfa í húsnæði sínu samkomur eða viðburði sem telja verður að stríði gegn grundvallarreglum IOGT – eða aðhafast neitt slíkt á fundum sínum eða í öðru starfi.

6. grein Barna- og ungmennastarf

6-1 Barnahreyfing IOGT á Íslandi Starf á vegum IOGT meðal barna fer fram í Barnahreyfingunni. Hún setur sín eigin lög innan þess ramma sem grundvallarreglur IOGT marka. Barnahreyfingin er í nánu samstarfi við Bindindissamtökin IOGT á Íslandi og Núll prósent ungmennahreyfingu IOGT.

6-2 Ungmennahreyfing IOGT á Íslandi, Núll prósent hreyfingin Ungmennahreyfing á vegum IOGT setur sín eigin lög innan þess ramma sem grundvallarreglur IOGT marka. Núll prósent er í nánu samstarfi við Bindindissamtökin IOGT á Íslandi og Barnahreyfingu IOGT.

7. grein Félagsstarfið Reglustarf á vegum IOGT fer einkum fram í undirstúkum hreyfingarinnar. Reglur fyrir siðastarf eru ákveðnar af landsstjórninni. Hún velur þrjá menn til að stýra reglustarfinu.

8. grein Fræðslustarf Landsstjórnin velur einn stjórnarmann til að hafa umsjón með fræðslu og námskeiðahaldi. Það gera einnig stjórnir umdæma og deilda.

9. grein Heiðursveitingar Heiðursfélagi. Deildir geta gert tillögu um að félagi, sem starfað hefur að minnsta kosti 25 ár eða er orðinn 65 ára, fái viðurkenningu IOGT á Íslandi. Viðurkenningunni fylgja engin sérréttindi.

10. grein Um lögin og gildi þeirra Bindindissamtökin IOGT á Íslandi eru eini löglegi arftaki Stórstúku Íslands IOGT, en stofnfundur hennar var haldinn 25. júní 1886. Bindindishugsjónin og hvernig samtökin vinna að gildum hennar birtist í lögum þessum, þá og nú.